Na czym polega zarządzanie odpadami?
Niemalże każde państwo na świecie ma normy dotyczące zarządzania odpadami, w tym przede wszystkim ich segregacji i recyklingu. W Polsce tematykę tą reguluje ustawa z 14 grudnia 2012 r. o odpadach. Określa ona środki służące ochronie środowiska, życia i zdrowia ludzi zapobiegające i zmniejszające negatywny wpływ wynikający z wytwarzania odpadów i gospodarowania nimi.
Zgodnie z tą ustawą gospodarka odpadami to wytwarzanie odpadów i gospodarowanie odpadami. Z kolei przez gospodarowanie odpadami rozumie się:
- zbieranie, transport, przetwarzanie (odzysk, unieszkodliwianie) odpadów,
- nadzór nad powyższymi działaniami,
- późniejsze postępowanie z miejscami unieszkodliwiania odpadów,
- działania wykonywane w charakterze sprzedawcy odpadów lub pośrednika w obrocie odpadami.
Zamówić wywóz złomu i odpadów, czy wywieźć odpady samodzielnie?
Skup złomu z dojazdem do klienta? W jakich sytuacjach się opłaca
Klasyfikacja odpadów - jak się dzieli odpady?
Odpady dzielimy na dwie główne kategorie: odpady przemysłowe i odpady komunalne. Pochodzenie odpadów komunalnych związane jest z codziennym funkcjonowaniem w gospodarstwie domowym. Odpady przemysłowe pochodzą z działalności gospodarczej.
Problematyka klasyfikacji odpadów ze szczególnym uwzględnieniem odpadów niebezpiecznych została ujęta w art. 4 ustawy o odpadach. Zgodnie z tym przepisem odpady klasyfikuje się przez ich zaliczenie do odpowiedniej grupy, podgrupy i rodzaju odpadów, uwzględniając:
- źródło ich powstawania;
- właściwości powodujące, że odpady są odpadami niebezpiecznymi, określone w rozporządzeniu (UE) nr 1357/2014 i w rozporządzeniu (UE) 2017/997, oraz przepisy wydane na podstawie art. 3 ust. 5;
- składniki odpadów, dla których przekroczenie wartości granicznych stężeń substancji niebezpiecznych może powodować, że odpady są odpadami niebezpiecznymi.
Każdy odpad powinien być zaklasyfikowany do konkretnego kodu rodzaju odpadów określonego w katalogu odpadów. Posiadacz odpadu podaje ten kod w ewidencji odpadowej, sprawozdaniach, a także wnioskach o decyzje w zakresie gospodarki odpadami. Dlatego klasyfikacji tej powinien dokonać pierwszy posiadacz odpadu zobowiązany do prowadzenia ewidencji, złożenia sprawozdania, czy posiadania decyzji związanej z tym odpadem. Najczęściej jest nim wytwórca odpadu.
Przy przekazaniu odpadu wpisuje on kod na karcie przekazania. Posiadacz odpadu powinien dokonać jego klasyfikacji na podstawie katalogu odpadów, uwzględniając: źródło jego powstawania, właściwości określone w załączniku Nr 3 do ustawy o odpadach z 2012 r. oraz składniki określone w załączniku Nr 4 do tej ustawy.
Kto zarządza odpadami?
Czy firma ma obowiązek segregacji śmieci? Zgodnie z ustawą o odpadach każdy jest zobowiązany do postępowania w sposób zgodny z zasadami gospodarki odpadami uregulowanymi w ustawie. Przez słowo „każdy” rozumie się posiadacza odpadów tj.:
- wytwórcę lub osobę fizyczną,
- osobę prawną oraz jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej będącą w posiadaniu odpadów,
- a także tzw. władającego powierzchnią ziemi, o ile na nieruchomości znajdują się odpady.
Zarządzanie odpadami komunalnymi i przemysłowymi - jakie obowiązki na Tobie spoczywają?
Gospodarka odpadami komunalnymi i przemysłowymi dla wielu osób wciąż stanowi problem. Pytają oni: Do kogo należy obowiązek prowadzenia prawidłowego gospodarowania odpadami? Kto jest odpowiedzialny za odpady? Posiadacz odpadów zobowiązany jest do takiego postępowania, by nie powodować zagrożenia dla środowiska tj. wody, powietrza, gleby, roślin lub zwierząt; nie powodować uciążliwości przez hałas lub zapach; nie wywoływać niekorzystnych skutków dla terenów wiejskich lub miejsc o szczególnym znaczeniu, w tym kulturowym i przyrodniczym. Dlatego, co do zasady każdy użytkownik zasobów, z których powstają odpady, jest zobowiązany do zgodnego z ustawą gospodarowania odpadami.
Warto dodać, że obowiązkiem gminy jest objęcie mieszkańców systemem zbiórki odpadów komunalnych. Ponadto, gmina zobowiązana jest do regularnego badania potrzeb mieszkańców w kwestii gospodarowania odpadami. W myśl art. 6c ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, gminy są zobowiązane do odbierania odpadów komunalnych od właścicieli zamieszkanych nieruchomości.
Rada gminy może też zadecydować o odbieraniu odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości, na których nikt nie zamieszkuje, ale powstają tam odpady komunalne. Zasady funkcjonowania gospodarki odpadami w gminach określa rada gminy w uchwałach. Gmina wybiera w drodze przetargu przedsiębiorstwo albo kilka przedsiębiorstw, które będą odbierać odpady lub odbierać i zagospodarowywać odpady. Gmina określa metody naliczania opłat za wywóz odpadów, jak i wysokość stawek opłaty.
Ewidencja odpadów - na czym polega i kto musi ją prowadzić
Zgodnie z art. 66 ustawy o odpadach posiadacz odpadów jest obowiązany do prowadzenia na bieżąco ich ilościowej i jakościowej ewidencji zgodnie z katalogiem odpadów. Ponadto, sprzedawca odpadów i pośrednik w obrocie odpadami niebędący posiadaczami odpadów są obowiązani do prowadzenia na bieżąco ilościowej i jakościowej ewidencji odpadów niebezpiecznych. Obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów nie dotyczy:
- wytwórców:
- odpadów komunalnych,
- odpadów w postaci pojazdów wycofanych z eksploatacji, jeżeli pojazdy te zostały przekazane do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub przedsiębiorcy prowadzącego punkt zbierania pojazdów,
- będących rolnikami gospodarującymi na powierzchni użytków rolnych poniżej 75 ha, o ile nie podlegają wpisowi do rejestru na podstawie art. 51 ust. 1,
- odpadów budowlanych i rozbiórkowych pochodzących z robót budowlanych prowadzonych przez osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami;
- osób fizycznych i jednostek organizacyjnych niebędących przedsiębiorcami, które wykorzystują odpady na potrzeby własne, zgodnie z art. 27 ust. 8 ustawy o odpadach;
- podmiotów, o których mowa w art. 45 ust. 1 pkt 1 i 12;
- rodzajów odpadów lub ilości odpadów określonych w przepisach wydanych na podstawie ust. 5.
Jakie dokumenty niezbędne są do prowadzenia ewidencji odpadów?
Ewidencję odpadów prowadzi się z zastosowaniem następujących dokumentów:
- w przypadku posiadaczy odpadów:
- karty przekazania odpadów,
- karty ewidencji odpadów,
- karty ewidencji komunalnych osadów ściekowych,
- karty ewidencji zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego,
- karty ewidencji pojazdów wycofanych z eksploatacji;
- w przypadku sprzedawcy odpadów i pośrednika w obrocie odpadami, niebędących posiadaczami odpadów – karty ewidencji odpadów niebezpiecznych;
- w przypadku:
- podmiotu odbierającego odpady komunalne od właścicieli nieruchomości,
- posiadacza odpadów prowadzącego zbieranie lub przetwarzanie odpadów komunalnych,
- transportującego odpady komunalne
- karty przekazania odpadów komunalnych.
Jakie są sposoby na gospodarowanie odpadami?
Zgodnie z art. 17 ustawy o odpadach, wprowadza się następującą hierarchię sposobów postępowania z odpadami:
- zapobieganie powstawaniu odpadów;
- przygotowywanie do ponownego użycia;
- recykling;
- inne procesy odzysku;
- unieszkodliwianie.
Gdzie wyrzucić odpady po budowie domu lub remoncie?
Przeczytaj artykuł i pozbądź się ich w odpowiedzialny i bezpieczny dla środowiska sposób.
Prawidłowe zarządzanie odpadami - dlaczego warto?
W celu zachęty do prawidłowego postępowania z odpadami wykorzystuje się instrumenty ekonomiczne i inne środki. Określone są one w załączniku nr 4a do ustawy o odpadach. Należą do nich:
- Opłaty za składowanie i spalanie odpadów oraz ograniczenia w stosowaniu tych procesów zachęcające do zapobiegania powstawaniu odpadów i do recyklingu, przy utrzymaniu składowania jako najmniej pożądanej metody gospodarowania odpadami.
- Systemy opłat proporcjonalnych do ilości odpadów pobieranych od wytwórców odpadów na podstawie rzeczywistej ilości wytwarzanych odpadów i zachęcających do segregowania u źródła odpadów podlegających recyklingowi oraz do zmniejszenia ilości odpadów mieszanych.
- Zachęty podatkowe do nieodpłatnego oddawania produktów, zwłaszcza żywności.
- Systemy rozszerzonej odpowiedzialności producenta w odniesieniu do różnych rodzajów odpadów oraz środki służące poprawie ich skuteczności, rentowności i zarządzania.
- Systemy zwrotu kaucji (system kaucyjny) i inne środki zachęcające do wydajnego zbierania zużytych produktów i materiałów.
- Należyte planowanie inwestycji w infrastrukturę gospodarowania odpadami, w tym z wykorzystaniem funduszy unijnych.
- Zrównoważone zamówienia publiczne zachęcające do lepszego gospodarowania odpadami i wykorzystywania produktów i materiałów pochodzących z recyklingu.
- Stopniowe znoszenie dopłat niezgodnych z hierarchią postępowania z odpadami.
- Stosowanie środków fiskalnych lub innych środków wspierających wykorzystywanie produktów i materiałów przygotowanych do ponownego użycia, lub poddanych recyklingowi.
- Wspieranie badań i innowacji dotyczących zaawansowanych technologii recyklingu i regeneracji produktów.
- Wykorzystanie najlepszych dostępnych technik przetwarzania odpadów.
- Zachęty gospodarcze dla organów jednostek samorządu terytorialnego oraz administracji rządowej w województwie, zwłaszcza wspierające zapobieganie powstawaniu odpadów oraz rozbudowę systemów selektywnego zbierania, bez wspierania składowania i spalania.
- Publiczne kampanie podnoszenia poziomu świadomości, zwłaszcza dotyczące selektywnego zbierania odpadów, zapobiegania ich powstawaniu i zmniejszania ich ilości, a także uwzględnianie tych zagadnień w edukacji i szkoleniach.
- Systemy koordynacji działań wszystkich organów publicznych uczestniczących w gospodarowaniu odpadami, w tym z wykorzystaniem środków elektronicznych.
- Wspieranie stałego dialogu i współpracy między wszystkimi zainteresowanymi stronami dotyczących gospodarowania odpadami oraz zachęcanie do zawierania dobrowolnych porozumień i do sporządzania przez przedsiębiorstwa sprawozdań dotyczących odpadów.
Załącznik nr 5 do ustawy o odpadach zawiera przykłady środków służących zapobieganiu powstawaniu odpadów. Zalicza się do nich:
- promocję badań i rozwoju w obszarze pozyskiwania czystszych i bardziej oszczędnych produktów i technologii. Upowszechnianie i wykorzystywanie wyników takich badań i rozwoju;
- organizację szkoleń dla właściwych organów. Szkoleń w zakresie wprowadzania wymogów dotyczących zapobiegania powstawaniu odpadów do decyzji wydawanych na podstawie ustawy o odpadach i ustawy – prawo ochrony środowiska czy też propagowanie ponownego użycia lub naprawy wyrzucanych produktów, lub ich składników. W szczególności przez stosowanie środków edukacyjnych, ekonomicznych, logistycznych i innych, takich jak wspieranie lub tworzenie akredytowanych sieci napraw i ponownego użycia, zwłaszcza w regionach gęsto zaludnionych.
Jakie są obowiązki posiadacza odpadów, który prowadzi punkt zbierania odpadów metali?
Przepisy są bardzo rygorystyczne. Przyczyną wprowadzonych restrykcji zbierania odpadów metali są częste przypadki kierowania do punktów odpadów metalowych urządzeń pochodzących z kradzieży lub innych przestępstw bądź wykroczeń. W celu ujawnienia sprawców przestępstw lub wykroczeń ustawodawca obciążył prowadzącego punkt zbierania odpadów metali określonymi obowiązkami. Prowadzący punkt zbierania odpadów metali jest obowiązany:
- wypełnić w dwóch egzemplarzach formularz przyjęcia odpadów metali od osoby fizycznej niebędącej przedsiębiorcą,
- stwierdzić tożsamość osoby przekazującej mu odpady metali,
- odmówić przyjęcia odpadów metali od osoby, która odmówiła okazania dokumentu potwierdzającego tożsamość,
- przechowywać przez 5 lat formularze,
- przedstawiać przechowywane formularze na żądanie osób przeprowadzających kontrolę (np. osób działających z ramienia marszałka województwa lub WIOŚ), Policji, straży miejskiej i służb ochrony kolei.
Za niedopełnienie obowiązków prowadzącemu punkt zbierania odpadów metali grozi odpowiedzialność wykroczeniowa z art. 188 ustawy o odpadach, a sankcją jest kara aresztu bądź grzywny.
Potrzebujesz pomocy w bezpiecznym unieszkodliwieniu odpadów?
Pomożemy Ci ograniczyć ilość odpadów i w bezpiecznym zagospodarowaniu odpadów zgodnie z obowiązującymi przepisami i procedurami bezpieczeństwa, nie naruszając przepisów ochrony środowiska.
Gospodarowanie odpadami - aktualne przepisy karne i administracyjne kary pieniężne
Rozdział X ustawy o odpadach zawiera katalog przepisów karnych i administracyjnych kar pieniężnych, które nakładane są za nieprzestrzeganie regulacji wskazanych w ustawie. Zalicza się do nich następujące zachowania i naruszenia:
- Prowadzenie gospodarki odpadami w sposób niezapewniający ochrony życia i zdrowia ludzi oraz środowiska (art. 171);
- Naruszenie zasady bliskości – obszar województwa (art. 172);
- Naruszenie obowiązku prowadzenia procesów przetwarzania odpadów w sposób niezagrażający życiu lub zdrowiu ludzi oraz środowisku (art. 176);
- Naruszenie warunków zbierania odpadów przez podmiot prowadzący nieprofesjonalną działalność w zakresie zbierania odpadów (art. 177);
- Gospodarowanie odpadami niezgodnie z informacjami zgłoszonymi do rejestru podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami (art. 178);
- Naruszenie obowiązku złożenia wniosku o wpis do rejestru podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami (art. 179);
- Naruszenie obowiązku posiadania wymaganych dokumentów podczas transportu odpadów, obowiązku przechowywanie i udostępniania dokumentów ewidencji odpadów lub obowiązku wprowadzania danych do BDO (art. 180);
- Naruszenie obowiązków sprawozdawczych (art. 180a);
- Naruszenie zakazów postępowania z PCB (art. 181);
- Naruszenie zakazu mieszania olejów odpadowych (art. 182);
- Naruszenie zakazów i nakazów dotyczących przetwarzania odpadów medycznych i odpadów weterynaryjnych (art. 183);
- Naruszenie wymogów przekazywania komunalnych osadów ściekowych (art. 184);
- Naruszenie warunków stosowania komunalnych osadów ściekowych (art. 185);
- Naruszenie obowiązku przechowywania badań komunalnych osadów ściekowych i gruntów, na których osady te mają być stosowane oraz informacji o dawkach tego osadu, które mogą być stosowane na poszczególnych gruntach (art. 186);
- Naruszenie zakazu unieszkodliwiania, polegającego na odprowadzaniu do morza, odpadów pochodzących z procesów wytwarzania dwutlenku tytanu oraz z przetwarzania tych odpadów (art. 187);
- Naruszenie wymogów przyjmowania odpadów do punktu zbierania odpadów metali (art. 188);
- Naruszenie warunków prowadzenia składowiska odpadów (art. 189);
- Naruszenie nakazu zatrudniania osoby posiadającej świadectwo stwierdzające kwalifikacje w zakresie gospodarowania odpadami (art. 190);
- Naruszenie nakazu termicznego przekształcania odpadów w spalarniach odpadów lub współspalarni odpadów (art. 191);
- Naruszenie warunków przyjmowania odpadów do spalarni odpadów lub współspalarni odpadów (art. 192).
Administracyjna kara pieniężna za naruszenia, o których mowa powyżej, wynosi nie mniej niż 1000 zł i nie może przekroczyć 1 000 000 zł.
W Twojej firmie lub na placu zalegają odpady?
Odpowiedzialność karna w gospodarce odpadami - co musisz wiedzieć
Odpowiedzialność karną za naruszenie ustawy o odpadach reguluje art. 183 k.k. Przepis ten wskazuje na kilka rodzajów zachowań:
- nieodpowiednie postępowanie z odpadami;
- przywożenie z zagranicy substancji zagrażających środowisku;
- przywożenie z zagranicy lub wywożenie za granicę odpadów wbrew przepisom;
- dopuszczenie wbrew obowiązkowi do popełnienia ww. czynów;
- przywożenie z zagranicy lub wywożenie za granicę odpadów niebezpiecznych bez wymaganego zgłoszenia, lub zezwolenia albo wbrew warunkom;
- porzucenie odpadów niebezpiecznych w miejscu nieprzeznaczonym do ich składowania lub magazynowania.
Wskazać należy, że do odpowiedzialności karnej może zostać pociągnięta zarówno osoba zarządzająca przedsiębiorstwem, jak i zwykły pracownik. Odpowiedzialności tej nie wyłączają takie okoliczności jak niewiedza, wykonywanie poleceń służbowych, a nawet nieumyślne działanie.
Sankcją karną jest kara pozbawienia wolności od roku do lat 10, nawiązka lub środek karny w postaci zakazu prowadzenia działalności związanej z gospodarowaniem odpadami na podstawie art. 41 § 2 k.k. Zakaz ten może obowiązywać w okresie od roku do nawet 15 lat.
Podsumowanie
Wypełnianie obowiązków wynikających z ustawy o odpadach dotyczy niemalże wszystkich. Na szczęście po lekturze tego artykułu, wiesz już wszystko, czego potrzebujesz, by prawidłowo zarządzać odpadami w firmie i gospodarstwie domowym. Znasz już najważniejsze definicje i podstawowe zasady, które ułatwią Ci gospodarowanie odpadami komunalnymi, a także wymogi prawne dla przedsiębiorstwa związane z ustawą o odpadach przemysłowych. Jeżeli mimo to zastanawiasz się, jak zorganizować transport odpadów, wywóz śmieci i wdrożyć odpowiednie i efektywne zarządzanie gospodarką odpadami w swojej firmie, której celem jest ochrona środowiska (lub zwyczajnie uniknięcie kary), to zapraszamy do kontaktu poprzez formularz poniżej.
*Artykuł powstał we współpracy z Kancelarią Prawno – Podatkową Adam Gebauer.
